Zdrowe menu szkolne – czyli co powinno się znaleźć w jadłospisie stołówki szkolnej

Szkoła to niezwykle istotny element w życiu każdego dziecka jako miejsce, w którym przez kilkanaście lat swojego życia spędza minimum kilkugodzinna dziennie. Dlatego tak ważne zadbanie jest o to, żeby w tym czasie obiady w szkole były jednym z najważniejszych posiłków. Minęły czasy, gdzie tylko większe placówki posiadały stołówki, a w mniejszych szkołach dzieci żywiły się drugi śniadaniem przyniesionym w domu. Teraz każda szkoła podstawowa będzie musiała zapewnić swoim wychowankom miejsce, jakim jest szkolna stołówka.

Cytując za WHO:

„Zdrowe odżywianie i poprawa jego jakości powinny stanowić istotny element każdego programu szkolnego ze względu na pozytywny wpływ na zdrowie i samopoczucie dziecka, rozwój zdolności edukacyjnych i wyniki w nauce.”

Dlatego tak ważne jest zapewnienie dzieciom odpowiednio zbilansowanych obiadów w trakcie nauki. Szkoły mają więc nie tylko zapewnić miejsce spożywania ciepłego posiłku, ale też zadbać o to, by dieta uczniów była możliwie najlepiej dobrana. Oto najważniejsze produkty, w które powinny znaleźć się w posiłkach. Dzięki nim obiady w szkole będą miały możliwie najwyższą wartość.

Rekomendowane produkty w stołówkach szkolnych.

Jadłospis szkolny — Produkty zbożowe.

Pieczywo:

Najlepiej pełnoziarniste, zarówno z typowych mąk chlebowych, jak i takich jak kukurydziana. Pieczywo jest źródłem węglowodanów niezbędnych w diecie. Dieta dziecka powinna zawierać zarówno pieczywo jako podstawę na przykład drugiego śniadania, jak i jako dodatek do dań obiadowych na przykład w postaci grzanek do zup i sos.

Kasze ryże i makarony:

Różnego rodzaju jako uzupełnienie zup lub postawę posiłku.

Otręby i płatki:

Dobre zarówno do deserów, jak i sałatek oraz panierek.

Wyżej wymienione produkty powinny znaleźć się w jadłospisie obiadowym przynajmniej 3 razy w tygodniu jako główny dodatek do dania lub jego podstawa. Gotowe przetworzone produkty z tej kategorii nie powinny zawierać więcej niż 15 g cukru i 10 g tłuszczu na 100 g gotowego produktu, a także powinny zawierać jak najmniejsze ilości soli.

Mleko i produkty mleczne.

Przykładowe menu szkolne powinno zawierać sobie, mleko i produkty pochodne zarówno w formie do picia, jak i jako dodatek do zup, sosów czy deserów. W przypadku menu obiadowego w szkołach dobrze, żeby pojawiało się w niewielkich ilościach w każdym posiłku. U uczniów w wieku szkolnym mleko jest nadal pożądane w rozwoju, głównie ze względu na wysokie zawartości witamin, no i oczywiście wapnia.

Napoje roślinne, zastępujące mleko, takie jak mleko ryżowe, sojowe itp. dla dzieci, które muszą mieć wykluczone niektóre alergeny w jadłospisie szkolnym (dzieci z nietolerancją laktozy itp.), mogą być podanie zamienne do napojów mlecznych. Jednak i tu należy pamiętać o tym, aby gotowe produkty zawierało mało soli i cukrów.

Ryby.

Zarówno świeże, jak i mrożone. Menu szkolne przynajmniej raz w tygodniu powinno zawierać porcję ryby, najlepiej morskiej. Wskazane jest też, aby nie była to ryba smażona.

Chude mięso. 

Drobiowe i wołowe: Najlepiej w postaci gotowanej lub duszonej, ewentualnie pieczonej. Dobrze jeżeli jest to dodatek do każdego dania obiadowego.

Zupy i wywary.

Mowa o zupach, kremach i wywarach tworzonych z dużej ilości warzyw. Menu stołówki szkolnej nie powinno zawierać sztucznych polepszaczy smaku, koncentratów, gotowych kostek przyprawowych itp. Zupa powinna być zawsze jedną z części posiłku.

Warzywa i owoce.

W sezonie powinny być dostępne codziennie w formie zarówno surowej, jak i wyłącznie lekko przetworzonej (np. ugotowana marchew czy blanszowany brokuł). Pamiętajmy, że powinno spożywać się do pięciu porcji warzyw i owoców dziennie, tak więc muszą się one znaleźć w każdym serwowanym posiłku.

W przypadku zimy czy wczesnej wiosny i braku świeżych owoców i warzyw pamiętajmy o kompotach i sokach. I tu należy zwracać ogromną uwagę na niskie ilości cukrów, czy w przypadku suszonych owoców soli i tłuszczu.

Jako surówki stołówka szkolna może wykorzystywać zimą produkty naturalnie kiszone, takie jak ogórki czy kapusta.

Rośliny strączkowe.

Menu szkolne powinno zawierać w sobie danie przygotowane z warzyw strączkowych przynajmniej raz w tygodniu. Strączki są też dobrym uzupełnieniem diety o białko i witaminy dla dzieci wegetariańskich. Ponadto nadają się jako składnik sosów, zup czy sałatek.

Tłuszcze.

Masło.

Jeżeli dodawane do potraw, to wyłącznie prawdziwe masło 82%. Nie wykorzystujemy margaryn i maseł z dodatkiem tłuszczu palmowego. Nie ma powodów, aby menu szkolne zawierało masło obowiązkowo, jako że wystarczy, aby pojawiało się ono na przykład w śniadaniu lub kolacji dziecka.

Oleje i oliwy.

Tłuszcze pochodzenia roślinnego stanowią dobry dodatek odpowiednich kwasów tłuszczowych, jeżeli dodawane w niewielkich ilościach do dań takich jak zupy czy sosy. Jeżeli kuchnia szkolna decyduje się na smażony posiłek (stanowczo odradzany przez dietetyków – dopuszczalny maksymalnie raz w tygodniu), powinien być on przygotowany właśnie na tłuszczach roślinnych.

Woda mineralna lub źródlana.

Obowiązkowy element każdej stołówki i ogólnie szkolnej placówki, który powinien być dostępny za darmo dla każdego ucznia. Dając dzieciom stały dostęp do wody, ograniczamy zły nawyk sięgania po słodkie napoje.

Ciepłe napoje.

Herbata, kawa zbożowa, kakao to nieodzowne napoje zwłaszcza w okresie zimowym, które rozgrzewają i stanowią zdrowe uzupełnienie posiłku. Herbaty mogą być owocowe, kawa i kakao z dodatkiem mleka. Pamiętajmy jednak w przypadku kakao o tym, że mowa tu o naturalnym, czarnym, a nie napojach rozpuszczalnych kakaopodobnych, zawierających zazwyczaj bardzo dużo cukru, a nawet tłuszczu.

Czego jadłospis stołówki szkolnej nie powinien zawierać?

Gotowe mięsa i wędliny.

Zazwyczaj zawierają duże ilości ulepszaczy smaków, soli, a także sztucznych mieszanek przyprawowych. Lubiane przez dzieci parówki są też często wątpliwej jakości, a składniki, z których są robione, nie powinny znajdować się w zdrowym szkolnym jadłospisie.

Sztuczne dodatki, półprodukty i dania instant.

Dieta powinna być pełna świeżych warzyw, owoców i nieprzetworzonych składników. Odradza się podawania zarówno dań gotowych, jak i stosowania gotowych półproduktów. Do tego rodzaju potraw zaliczamy także kisiele, budynie, galaretki z proszku, a także syropy owocowe itp. 

Do potraw nie powinny być dodawane gotowe mieszanki przypraw. Lepiej stosować świeże zioła i inne pojedyncze przyprawy, mające często także zdrowe zalety.

Słodkie napoje gazowane.

Jedne z podstawowych produktów, które w ogóle nie powinny znajdować się diecie dziecka. Są to olbrzymie ilości cukru, przy braku optymalnego zaspokojenia pragnienia.

Cukier i sól.

Elementy diety, które menu szkolne powinno zminimalizować jak to najbardziej możliwe.

Przykładowe jadłospisy dla szkół podstawowychNa podstawie tych informacji można stworzyć przykładowe jadłospisy dla szkół podstawowych zarówno dla młodszych, jak i starszych dzieci.